Σε συνεργασία με τον Γιώργο Τσιγάρα
Ιστορική και λαογραφική παρουσίαση του οικισμού της Γενισέας, ιστορικού κέντρου της παραγωγής καπνού στην περιφέρεια της Ξάνθης.
Ο Δήμος Βιστωνίδος εξέδωσε το βιβλίο «Γενισέα. Νέα πόλη του Νέστου - τόπος συνάντησης πολιτισμών», το οποίο έγραψαν ο Δημήτρης Μαυρίδης και ο Γιώργος Τσιγάρας με τη συνεργασία ομάδας ιστορικών και αρχιτεκτόνων. Το βιβλίο έχει 142 σελίδες και περιλαμβάνει 192 φωτογραφίες, 5 σχέδια και 3 χάρτες.
Πρόκειται για πλήρη παρουσίαση και μελέτη του ιστορικού οικισμού της Γενισέας και της σχέσης της με τη γειτονική Ξάνθη. Παρουσιάζονται η ίδρυση και η ιστορία του οικισμού, τα θρησκευτικά του μνημεία, χριστιανικά και μουσουλμανικά, η σχέση του οικισμού με τον καπνό, οι καπναποθήκες της Γενισέας και η ανέγερσή τους από Ηπειρώτες μαστόρους και πετράδες, τα σπίτια της Γενισέας και παρατίθενται μαρτυρίες ταξιδιωτών και περιηγητών για τον οικισμό.
Η Γενισέα ιδρύθηκε ως διοικητικό και οικονομικό κέντρο της μουσουλμανικής διοίκησης λίγα χρόνια μετά την κατάκτηση της Θράκης από τους Οθωμανούς Τούρκους τον 14ο αιώνα. Η μικρή πόλη και η περιοχή της εποικίσθηκαν από Τουρκομάνους νομάδες που μεταφέρθηκαν τότε από τη Μικρά Ασία. Η ύπαρξη της γειτονικής Ξάνθης, που παρέμεινε χριστιανική, δημιούργησε ένα ιδιότυπο πολεοδομικό δίπολο, όπου οι δύο πόλεις η μουσουλμανική Γενισέα και η χριστιανική Ξάνθη συνυπήρχαν αρμονικά για σχεδόν πέντε αιώνες.
Είναι ενδιαφέρουσες οι διαδικασίες κάτω από τις οποίες οι Τουρκομάνοι νομάδες έποικοι εγκαταστάθηκαν μόνιμα και έγιναν αγρότες στενά δεμένοι με τη γη τους. Με την εισαγωγή μάλιστα της καλλιέργειας του καπνού στη Μακεδονία και τη Θράκη κατά τον 17ο αιώνα οι μουσουλμάνοι αγρότες της περιοχής της Γενισέας φθάνουν να παράγουν την καλύτερη ποιότητα καπνού στον τότε κόσμο. Η μεγάλη εποχή του καπνού κατά τον 18ο αιώνα συμπίπτει με την αναγέννηση του Νέου Ελληνισμού. Ο πλούτος της Γενισέας που βασίζεται στον καπνό θα προσελκύσει γρήγορα Μακεδόνες και Ηπειρώτες μαστόρους και εμπόρους και θα γίνει η προϋπόθεση της συνεργασίας των παραγωγών μουσουλμάνων και των εμπόρων χριστιανών, οι οποίοι αναλαμβάνουν και την επεξεργασία του καπνού. Ταυτόχρονα οι Ηπειρώτες μαστόροι που αναλαμβάνουν την ανοικοδόμηση των καπναποθηκών της Γενισέας και μετά της Ξάνθης μεταφέρουν τον λαϊκό πολιτισμό του αναγεννημένου Νέου Ελληνισμού στη Θράκη.
Δημιουργείται έτσι μία συνεργατική πραγματικότητα στην οποία οι μουσουλμάνοι παραγωγοί παραδίδουν για κατεργασία τον παραγόμενο καπνό στους ειδικευμένους χριστιανούς εργάτες και στο τέλος στους κοσμοπολίτες χριστιανούς εμπόρους. Το αποτέλεσμα είναι εμφανές στον πλούτο που συσσωρεύεται στην περιοχή και στο τέλος της Τουρκοκρατίας πενήντα χρόνια προτού αυτό συμβεί ιστορικά.
Στο βιβλίο παρουσιάζεται ενδιαφέρον εικαστικό υλικό σχετικό με την καλλιέργεια και την κατεργασία του καπνού, όπως και περιγραφές και σχέδια των καπναποθηκών που ανήγειραν οι Ηπειρώτες μαστόροι σε τοπικό ύφος, το οποίο είναι και μοναδικό.
Η ακμή της Γενισέας θα φθάσει μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1870, όταν η Ξάνθη ανοικοδομείται και γίνεται πλέον η πρωτεύουσα του καπνού.
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαρουσίαση του βιβλίου
ΑπάντησηΔιαγραφή«Γενισέα. Νέα πόλη του Νέστου – τόπος συνάντησης πολιτισμών».
Σεβασμιώτατε,
Κύριε Νομάρχα,
Κύριε Δήμαρχε,
Κυρίες και κύριοι,
Το βιβλίο «Γενισέα. Νέα πόλη του Νέστου – τόπος συνάντησης πολιτισμών» οφείλεται σε επιθυμία και προτροπή του ρέκτη Δημάρχου Βιστωνίδας Νίκου Ζλάτκου. Η αρχή έγινε πριν τρία χρόνια. Ο καθηγητής ΔΠΘ Γιώργος Τσιγάρας έγραψε τα κεφάλαια για την ιστορία και τα θρησκευτικά μνημεία της Γενισέας. Ο ομιλών έγραψε τα κεφάλαια για τον καπνό, τους Ηπειρώτες, τις καπναποθήκες και τα κτήρια της Γενισέας. Οι χάρτες σχεδιάστηκαν από τον καθηγητή του ΔΠΘ Γιώργο Πατρίκιο. Τα σκίτσα των καπναποθηκών της Γενισέας έγιναν από την αρχιτέκτονα και ζωγράφο Άννα Ψωμά. Η παραγωγή του βιβλίου και το στήσιμό του έγιναν από τον ομιλώντα. Το βιβλίο τυπώθηκε στην Ξάνθη.
Πρόκειται, βέβαια, για μια προσπάθεια περιγραφής του οικισμού της Γενισέας από όλες τις απόψεις. Ωστόσο, εκείνο που μας γοήτευσε είναι η παρουσίαση μιας ιδιαίτερης ιστορίας που έχει και ιδεολογικό χαρακτήρα. Συγκεκριμένα αναφέρομαι στην συνεργατική συνύπαρξη Χριστιανών και Μουσουλμάνων στη Γενισέα και στην Ξάνθη κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Αυτό επιτυγχάνεται στα πλαίσια της καθ’ ημάς Ανατολής, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά την αναγέννηση του Ελληνισμού και την ακμή του κατά τον 18ο αιώνα.
Εδώ λοιπόν, δεν διηγούμαστε μόνο το πώς ιδρύθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους η μικρή ισλαμική πόλη της Γενισέας στην πεδιάδα της Ξάνθης. Διηγούμαστε και το ότι η ισλαμική πολιτεία κατοικήθηκε από τους φερμένους από μακριά, πέρα από την Κασπία, μουσουλμάνους Τουρκομάνους νομάδες. Το ότι γέμισε τζαμιά, παζάρια και μπεζεστένια, σεμπίλ, λουτρά και χάνια. Το ότι αυτοί οι ξένοι νομάδες εγκαταστάθηκαν εκεί μόνιμα και παραδόξως έγιναν ένα με τη γη. Το ότι απέκτησαν τις εμπειρίες και τις ικανότητες τις απαραίτητες για να καλλιεργήσουν τον ιδιόμορφο και απαιτητικό θάμνο του καπνού.
Εδώ διηγούμαστε όμως παράλληλα και μια άλλη παράδοξη ιστορία: το πώς δηλαδή οι νικημένοι Χριστιανοί κατόρθωσαν να επιβιώσουν και να κρατήσουν για αιώνες δίπλα στην ισλαμική Γενισέα τη χριστιανική Ξάνθη. Μια πόλη που κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα εξελίσσεται σε ένα οικονομικό, βιομηχανικό, βιοτεχνικό και εμπορικό κέντρο. Το αποτέλεσμα διακρίνεται στη μεταφορά το 1872 της οθωμανικής διοίκησης από τη Γενισέα στην Ξάνθη και την επιβεβαίωση των πρωτείων της χριστιανικής Ξάνθης στο εμπόριο του καπνού. Πρωτεία τα οποία μέχρι τότε κατείχε η μουσουλμανική Γενισέα.
Οπωσδήποτε, εδώ αφηγούμαστε μια ιστορία συνεργασίας, στην οποία οι μοιρολάτρες και υπομονετικοί πρώην νομάδες Τουρκομάνοι καλλιεργητές του καπνού μαζί με τους κοσμοπολίτες και εύστροφους Ρωμηούς εμπόρους, παράγουν την καλύτερη ποιότητα καπνού στον κόσμο. Πρόκειται για ένα συνεργατικό φαινόμενο που προσπορίζει σημαντικό πλούτο στην περιοχή. Στο κέντρο της παραγωγής ποιοτικού καπνού, τη Γενισέα συρρέουν στα τέλη του 18ου αιώνα Ηπειρώτες μαστόροι και έμποροι, οι οποίοι διακρίνονται για τα έξοχα εμπορικά κριτήρια που διαθέτουν και για τις θαυμαστές τεχνικές επιτηδειότητες τις οποίες κατέχουν. Οι Ηπειρώτες ανοικοδομούν τις πρώτες καπναποθήκες της περιοχής αυτές που σώζονται σήμερα στη Γενισέα, αλλά και μεταφέρουν τον λαϊκό πολιτισμό του αναγεννημένου νέου Ελληνισμού στη Θράκη.
Η αρμονική, συνεργατική συνύπαρξη χριστιανών και μουσουλμάνων θα διακοπεί βέβαια στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν εισάγεται στην Ανατολή η δυτική ιδέα του εθνικισμού και παράλληλα επιβάλλεται το ευρωπαϊκό παγκόσμιο σύστημα, που θα σημάνει την καταστροφή του Ανατολικού Ελληνισμού.
Όμως το βιβλίο αυτό δεν είναι μόνο μια άσκηση τοπικής ιστορίας, αλλά μπορεί και να βοηθήσει στην ανάπτυξη του εσωτερικού τουρισμού. Η αναζήτηση μιας άγνωστης αλλά αληθινής Ελλάδας παραμένει το αίτημα του εσωτερικού τουρισμού στη χώρα μας. Η Θράκη είναι ένα πολιτισμικό κεφάλαιο που δημιουργήθηκε μετά τη μακροχρόνια συμβίωσή μας με άλλους λαούς και άλλους πολιτισμούς. Ως τέτοιο πολιτισμικό κεφάλαιο η Θράκη αποτελεί ιδανικό χώρο για την ανίχνευση της μνήμης της καθ’ ημάς Ανατολής.
Σας ευχαριστώ